ओखलढुंगा । सरकारले सामुदायिक विद्यालयमा धेरै लगानी गरेको छ । तर पनि सामुदायिक शिक्षाको गुणस्तर समग्रमा माथि उठ्न सकेको छैन । गाउँमा सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीको आकर्षण दिनप्रतिदिन घट्दै गैरहेको छ । शहरी क्षेत्रको सामुदायिक विद्यालयको अवस्था ठिकै भएपनि ग्रामीण क्षेत्रको अधिकांश विद्यालयहरुको अवस्था दयनीय छ ।
जिल्लाको प्रत्येक गाउँमा सामुदायिक विद्यालय भएपनि पढाई राम्रो नहुँदा अभिभावकले बालबालिकालाई विद्यालय पठाउनै छाडिसकेका छन । ओखलढुंगाको मोलुङ गाउँपालिका १ थापाचौर स्थित सिहंदेवी आधारभूत विद्यालयमा बालविकास देखि कक्षा ३ सम्म पढाई हुने भनिएको छ । २०४७ सालमा स्थापना भएको यो विद्यालयमा १ देखि ३ कक्षासम्म १ जना पनि विद्यार्थी छैनन् ।
हाल १ जना बालविकास सहयोगी र १ जना कार्यालय सहयोगी गरि २ जनाको कर्मचारी दरबन्दी रहेको यो विद्यालय बालविकासका ४ चार जना बालबालिकाको भरमा सञ्चालन भैरहेको छ । स्थानीयबासी र स्थानीय सरकारकै कमजोरीका कारण विद्यालयमा विद्यार्थी नै नभएको स्थानीय ओम कार्कीले बताए । यता मोलुङ गाउँपालिकाकै वडा नम्बर २ ढुँस्के स्थित प्रभु आधारभूत विद्यालयको अवस्था पनि उस्तै छ ।
कक्षा ३ सम्म पढाई हुने भनिएको यस विद्यालयको कक्षा १ र २ मा २/२ विद्यार्थीको हाजिरी देखिए पनि कक्षा ३ भने विद्यार्थी संख्या शुन्य छ । शिक्षक कर्मचारीको कुरा गर्ने हो भने १/१ जना शिक्षक, बालविकास सहयोगी र कार्यालय सहयोगी गरि ३ जनाको दरबन्दी छ । २०४८ सालमा स्थापना भएको यस विद्यालयमा भौतिक पुर्वाधार देखि विद्यालयसम्म पुग्ने सहज बाटो पनि छ । कक्षाकोठामा विद्यार्थी बस्ने डेक्सबेन्च, खानेपानी र शौचालयको अवस्था पनि राम्रै छ । नभएको भनेको विद्यार्थी मात्रै हुन ।
गाउँमा अलिअलि भएका विद्यार्थी पनि सदरमुकामका अंग्रेजी विद्यालय र नजिकै रहेको गणेश माविमा गएपछि विद्यालय रित्तै हुने अवस्था आएको ढुस्केकी स्थानीय समिता बानियाँले बताईन । यता विद्यालयका शिक्षक कुलबहादुर बानियाँले पछिल्लो ३/४ वर्षदेखि गाउँमा विद्यालय उमेरका बालबालिका नै नभएको बताए । नजिकैको गणेश माबिले पनि प्रभाव पारेको भन्दै उनले विद्यालयमा बालबालिकालाई आकर्षित गर्न धेरै पहल गरिए पनि नतिजा सकारात्मक नआएको उनले दुखेसो पोखे ।
यी विद्यालयहरु त केवल उदाहरण मात्र हुन । विशेष गरि जिल्लाको ग्रामिण भेगका आधारभूत विद्यालयहरुको अवस्था यस्तै नाजुक छ । हाल शिक्षामा हुने कमीकमजोरी हेर्ने र समाधान गर्ने अधिकार स्थानीय सरकारलाई नै दिईसकिएको छ । तर सम्बन्धित स्थानीय तहले समाधानको प्रयास गरे पनि सफलता भने पाउन सकेको छैन ।
मोलुङ गाउँपालिकाकी शिक्षा शाखा प्रमुख सरस्वती पौडेलले यी दुई विद्यालयहरुको यस वर्षको अन्तिम नतिजा पश्चात अन्य कदम चालिने बताईन् । विद्यालय सञ्चालन हुन सक्ने अबस्था देखिए थप शिक्षक ब्यवस्थापन गरेर विद्यालय नियमित सञ्चालन गरिने नभए मर्ज गर्नुपर्ने पनि अवस्था आउन सक्ने उनको भनाई छ ।
सामुदायिक विद्यालयको पठनपाठन प्रभावकारी रुपमा संचालन नहुँदा जिल्लाको अधिकांश आधारभूत तहका विद्यालयमा विद्यार्थी संख्या दिनप्रतिदिन कम हुँदै गएका छन । अर्कोतर्फ ठाउँठाउँमा खुल्दै गएका निजी विद्यालय र ग्रामिण क्षेत्रको बढ्दो बसाईसराईले पनि सामुदायिक विद्यालयलाई प्रभाव पारिरहेको छ । त्यसैले पनि सामुदायिक विद्यालयको शैक्षिक स्थिती सुधार गर्न, स्थानीय समुदाय र स्थानीय सरकार थप गम्भिर बन्न बन्नैपर्छ ।
तस्वीर : सिंहदृेवी आधारभूत विद्यालय मोलुङ १ थापाचौर
